Ters Lale (Ağlayan Gelin)
Dünyada bir benzeri daha bulunmayan ve anavatanı “Dağların Kenti” Hakkari ilimizde yetişen Ters Lale, Dünyanın en nadide çiçeklerinden biridir.
Bölgede Sarı, Açık Kırmızı ve Koyu Kırmızı olmak üzere üç ayrı rengi bulunmaktadır.
Göz kamaştırıcı rengi ile,kadife hassaslığındaki çiçeği ile,estetik görünümlü tersliği ile olağanüstü bir doğa harikasıdır. Ters Lalenin asıl önemi endemik olmasıdır. Yani dünyada sadece Hakkari de doğal olarak yetişmektedir. Ters Lale doğal ve farklı görüntüsü ile diğer lalelerden daha gösterişlidir. Göz kamaştırıcı renklerine yakından bakıldığında, Ters Lale’nin bir doğa harikası olduğu kolaylıkla anlaşılır.
Yoğunlukla Hakkari merkezden Çukurca’ya doğru Zap Vadisinde, Zap vadisi kolları olan Kaval Vadisi ve Tiyar Vadisinde bulunmaktadır. Ayrıca Yüksekova’nın Cilo Dağı eteklerinde bulunan köylerin yakınlarında, Şemdinli’nin büyük bir bölgesinde doğal olarak yetişmektedir.
Medeniyetlerin beşiği olan Hakkari’miz de geçmişte yaşayan Asurların, her sabah çiçeklerinden göz yaşı damlası gibi berrak su damlattığı için Ağlayan Lale, Hz.İsa’nın çarmıha gerildiği zaman gerildiği zaman, Meryem Ananın göz yaşlarından yere akan damlalarla yetiştiğine inananlar, adına “ Ağlayan Gelin” Halk arasında Gul Nuxîn olarak ta adlandırılmaktadır. Ters Lale aynı zamanda Hıristiyanlarca kutsal çiçek olarak ta kabul edilir.
Bir efsaneye göre Edirne ilimizde bulunan ve mimari açıdan bir şaheser olan Selimiye Camisinin yapılacağı mevki, bir bayana ait lale bahçesiymiş.Mimar Sinan eserini burada yapmak istediğini padişaha söyler. Ancak bayan bahçesini vermek istemez. Israrlar sonucu bayan, eğer eserde benden bir hatıra olursa bahçemi vereceğim der. Bunun üzerine Mimar Sinan da müezzinler mahfelinde ki mermer ayağa ters laleyi işler.
Hakkari’nin değişik bölgelerinde yetişen Ters Lale motifleri, günümüzde de genç kızlarımızın çeyizlerine işlenmiş güzellikleri görmek mümkündür.
Bu değer Kahramanmaraş Afşin Ekinözü ve Nurhak ta bol miktarda yetişmektedir.